Wat is natuurwijn?

Deze keer gaat het over wat natuurwijnen zijn. Op Ecofoodprint berichten we veelal over mooie initiatieven die een duurzame(re) leefwijze mogelijk maken. Speciale aandacht hebben we voor zaken die betrekking hebben op ons dagelijkse eten, vandaar de D in plaats van de T in foodprint!

Dit heeft alles te maken met onze achtergrond in de restaurantwereld en de algemene liefde voor lekker eten en drinken. En omdat de productie van grondstoffen voor onze voeding een grote voetdruk achterlaten op de planeet leggen we graag de nadruk op een duurzamere wijze van eten.

Vandaag speciale aandacht voor natuur wijn of nature wines.

Natuurwijnen en biologische zuivel

Tot nog toe hebben we dan in het bijzonder de meeste aandacht aan voeding besteed. In veel mindere mate aan duurzame of ecologische dranken. De Juicebrothers zijn wel aan bot gekomen met hun heerlijke smoothies.!

Maar dat laat niet onverlet dat dit niet onze aandacht heeft, integendeel. We zijn bijvoorbeeld erg enthousiast over een lokale melkveehouder die zijn eigen zuivellijn in de supermarkt weet te presenteren.

Daarmee speelt dit landbouwers-echtpaar bewust in op de trend van lokale producten met een kortere weg naar de consument. Je kunt hun producten zelfs kopen in een soort van automatiek die vlak bij de boerderij aan de weg is ingericht.

Heerlijk romige melk zelf getapt in een milieuvriendelijke glazen fles heerlijk biologisch!

Maar omdat we bij al onze recepten op deze website liever een glaasje wijn drinken dan melk gaan we eens aandacht besteden aan het fenomeen natuurwijn.

Wat is natuurwijn en wat is het verschil tussen natuurwijn en bijvoorbeeld bio-dynamisch gemaakte wijn? Waarom zou je voor natuurwijn kiezen boven de ‘traditioneel’ gemaakte wijnen en zijn natuurwijnen ook lekker?

Wat is een natuurwijn?

In tegenstelling tot bijvoorbeeld bio-dynamisch en ecologisch is er geen wetgeving die bepaald wat natuur-wijn is. Er bestaan simpelweg geen wettelijke bepalingen waaraan wijn moet voldoen om zich natural wine te mogen noemen.

Dat geld dus ook voor de producenten en de productie van natuurwijn, er bestaat (nog) geen officiële regelgeving. Dat zulke wetten er gaan komen valt te verwachten maar is op dit moment nog niet van toepassing.

En dat maakt het dan ook moeilijk om als consument te weten welke natuurwijn je met een gerust hart kunt kopen.

Terug naar de vraag wat is natuurwijn, want dat is het eerst belangrijke om te weten voordat je eventueel hiervoor kiest.

In de huidige literatuur wordt natuurwijn omschreven als het resultaat van wijnbouw waarbij er geen of nauwelijks sprake is van het kunstmatig beïnvloeden van het proces van wijn bereiding.

En dat geld dan zowel voor het groeiproces in de wijngaard en alle daarmee samenhangende handelingen alsmede voor de verwerking van het druivensap tot wijn in de wijnkelder.

Vooral in de wijnkelder geldt dat de wijn geen of minimale toevoegingen krijgt en in de wijngaard bijvoorbeeld dat er geen insecticiden en pesticiden worden gebruikt.

Verschil natuurwijn en biologische wijn

Ecologische, biologische en biodynamische vormen van landbouw kennen we al langer. Zonder op de details en de wetenschappelijke kant in te gaan kun je stellen dat alle drie vormen van landbouw uitgaan van behoud en bescherming van natuur, mens en dier.

Dit principe wordt ook gehanteerd in de wijnbouw waarbij er enkele wettelijke bepalingen zijn vastgelegd. We vertelden al dat er geen wettelijke bepalingen gelden voor natuurwijn en dat de naam derhalve ook geen beschermde status kent.

We kunnen eigenlijk wel zeggen dat de producenten van natuurwijn niet vastgelegde uitgangspunten hanteren. Natuurwijnen zijn verkregen uit druiven die minimaal biologisch, ecologisch of bio-dynamisch gekweekt zijn.

Echter gaat men ook bij de bereiding van natuurwijn uit van het principe zo min mogelijk interventie toe te passen. Zo zal de natuurwijn producent geen gisten toevoegen maar uitgaan van de op de druivenschil of in de atmosfeer aanwezige gistcellen.

Ook wordt er aan natuurwijn geen sulfiet toegevoegd die de wijn een langere houdbaarheid moet geven.

Dit laatste betekent overigens weer niet dat er in natuurwijn automatisch geen sulfiet zit want sulfiet ontstaat als bijproduct van de alcoholische gisting!

Ongefilterd

Heel veel natuurwijn makers hebben de filosofie dat je naast niets aan de wijn toevoegen er ook niets moet uithalen. Daarom worden veel natuurwijnen ook niet gefilterd of geklaard.

En dat zie je dan ook vaak onmiddellijk als je een glas natuurwijn inschenkt, deze kan vaak wat minder helder zijn dan reguliere wijn.

Maar laat je daar vooral niet afschrikken, op de smaak hoeft het geen enkel effect te hebben. Ik heb wel een wijnmaker juist horen zeggen dat hij met het filteren van zijn wijn ook smaak en karakter zou wegnemen, waar wel wat in kan zitten.

Waarom natuurwijn?

De laatste jaren is er gelukkig veel meer aandacht en vraag naar duurzamere manieren om onze maatschappij in te richten.

We nemen liefst afscheid van allerlei vormen van fossiele brandstoffen en schakelen over op zonne- en windenergie.

In 2030 moeten in veel Europese landen alle nieuwe verkochte auto’s op elektriciteit rijden, waaraan we al vaker aandacht hebben besteed. En ook op het gebied van onze voeding is er veel aandacht voor en vraag naar meer duurzaam geproduceerd voedsel.

In lijn daarmee is er ook plaats gekomen voor duurzaam geproduceerde dranken in alle vormen. We noemden al biologisch zuivel maar ook ecologische thee en Fairtrade koffie zijn hiervan voorbeelden.

En vergeet ook zeker niet de enorme populariteit van allerlei lokaal en kleinschalig gebrouwde bieren niet!

Dus is het antwoord snel gegeven op de vraag Waarom natuurwijn?! Omdat het drinken van wijn onverminderd populair is bij velen en er dus ook meer en meer vraag komt naar duurzame of natuurwijnen.

Is natuur-wijn lekkerder?

Het begrip lekker is natuurlijk zeer subjectief en wordt bepaald door jouw persoonlijke smaak. Ik kan dus niet een eenduidig antwoord geven op de vraag of natuurwijn lekker is, dat bepaal jij vooral zelf!

Wel kun je in zijn algemeenheid stellen dat er veel kwaliteitsverschil bestaat tussen de verschillende natuurwijnen.

Als een natuurwijn goed ‘gemaakt’ is zul je de druif in al zijn puurheid kunnen proeven. En die smaak wordt mede bepaald door het zogenaamde terroir en klimaat, ofwel wat voegt de grond toe aan de smaak en wat is de invloed van het weer.

Bij het maken van natuurwijn ben je als producent veel meer afhankelijk van natuurlijke processen en omstandigheden. Doordat je immers minder menselijke inbreng gaat uitoefenen kun je het proces van wijn maken ook minder beïnvloeden.

En dus is het van zeer groot belang om met name in de wijnkelder of wijnmakerij zeer hygiënisch aan de slag te gaan. Dit laatste omdat bacteriën een grotere invloed op het eindresultaat kunnen hebben en ‘bijsturen’ niet mogelijk is.

Het vergt dus meer kennis van de wijnmaker op het gebied van de natuurlijke processen.

Smaak en geur van natuurwijnen

Onze smaak is al vele tientallen jaren bepaald door allerhande kunstmatigheden toegepast in de wijnproductie.

Waarmee gezegd is dat de vaak meer natuurlijke smaak van wijn zo is beïnvloed dat wij hem als lekker kunnen aanmerken.

En dat is natuurlijk bij natuurwijn niet het geval, hier proef je wat de natuur voortbrengt. En dat is wennen voor onze smaakpapillen, we zijn nu eenmaal niet meer gewend aan (afwijkende) hoge zuren, bitters en aardse smaken.

Natuurwijn producenten zullen ook indachtig hun filosofie geen gebruik maken van houten fusten om zo de smaak en geur van wijn ronder en soepeler te maken. Dat zien ze immers als menselijke inmenging in de smaak van de wijn.

Werkt de natuurwijn maker echter vakkundig en met inachtneming van de hygiene dan zal er een wijn ontstaan met een mooie, pure fruitsmaak en -aroma.

Voordat je overgaat tot de aanschaf van een natuurwijn doe je er goed aan om eens de website van de wijnmaker te bezoeken en commentaren van wijnjournalisten te lezen.

‘Natuur’lijk kun je je wenden tot de lokale wijnverkoper voor advies.

En zoals met alles geld ook voor natuurwijnen dat er een enorm verschil in kwaliteit word aangeboden. Een (best behoorlijk) aantal natuurwijnen die gemaakt worden zou misschien met wat ‘hulpmiddelen’ een betere kwaliteit gehad hebben.

De kunst is dus om uit te vinden welke natuurwijn van goede kwaliteit is en welke minder van kwaliteit is.

Overtuigde natuurwijn makers

Onder de makers van natuurwijn vind je veel mensen die echt met veel overtuiging hun wijnen produceren. Ze geloven heilig in een beter natuurbeheer en gaan uit van evenwicht in de wijngaard en de wijnkelder.

Een goed voorbeeld hiervan is Andrea Calek die in de Ardèche in Frankrijk natuurwijnen maakt, waar hij al jaren in zijn caravan woont in de wijngaard!

Nog zo’n pionier is Frank Cornelissen, oorspronkelijk een Belg, die sinds 2000 op Sicilië lokale wijndruiven verbouwt en verwerkt.

Naast het maken van wijn volgens de uitgangspunten van natuurwijn maakt hij ook nog olijfolie en brood!

Vanwege onder andere het feit dat er geen sulfiet aan de wijn wordt toegevoegd is deze ook minder goed geschikt om lang ‘op te leggen’.

Met andere woorden, natuurwijnen worden vaak jong gedronken en gaan niet voor lange tijd de kelder in. Ze moeten het doen met de van nature in de druif aanwezige en tijdens de vinificatie ontstane stoffen om te kunnen worden bewaard.

Omdat er ook geen (of nauwelijks) gebruik wordt gemaakt van het opleggen op houten fusten kan de wijn hieruit ook niet het benodigde tannine halen die hem geschikt maken voor langere tijd in de kelder.

Kleinere wijn producenten

Het maken van natuurwijn is vooralsnog voorbehouden aan kleinere producenten, natuurwijn leent zich niet voor massaproductie. Daardoor is er ook vaak sprake van hogere prijzen voor natuurwijnen. Het vergt nou eenmaal meer handwerk en een lagere opbrengst.

Een van de uitgangspunten bij natuurwijn productie is namelijk ook om de grond niet uit te putten en dus lagere opbrengsten per hectare.

Dat zie je ook terug in de marketing van deze kleine producenten, weinig budget dus moeten er andere manieren gevonden worden om het product aan de man te brengen. Daarom speelt de horeca vaak een grote rol voor de natuurwijn producent.

Via een netwerk van in natuurwijn geïnteresseerde importeurs proberen ze de nodige aandacht voor hun wijnen te genereren. Immers maken consumenten vaak in de kroeg of in het restaurant kennis met ‘nieuwe’ trends en producten.

Andersom gebruiken grote producenten en brouwerijen juist gebruik van het consumenten verkoopkanaal om de vraag in de horeca te stimuleren.

De consument wil immers ook in de kroeg zijn favoriete biertje of drankje kunnen drinken. De marketing die hiermee gepaard gaat is vaak veel te kostbaar en omvangrijk voor een producent van zeg zo’n 10.000 flessen wijn van enkele hectaren met de hand bewerkte grond.

Hippe etiketten

Omdat veel van de natuurwijn makers zich min of meer tegen de traditionele wijnbouw keren zie je dat vaak ook terug op het etiket. Alle tradities die vaak per streek of regio gelden worden aan de kant geschoven.

De wijnen worden vaak voorzien van een etiket met een ‘hippe’ tekening en naam. Natuurlijk vind je nog wel meer wettelijk verplichte informatie zoals de streek van herkomst en een eventueel jaartal. Maar daar moet je het dan vaak mee doen.

Omdat veel natuurwijnen ook niet aan de (bijna ontelbare) regels en wetten van een land of wijnstreek voldoen komen ze vaak als gewone ‘Vin de pay’ (Frankrijk) of ‘vino indicazione geografica typica’ (Italië) op de markt wat voor de koper niet altijd een aanknopingspunt is voor kwaliteit.

En zie dan maar eens goede natuurwijnen van slechte te onderscheiden. Voor een kenner vaak al niet makkelijk maar voor jou als liefhebber zo niet nog moeilijker.

Beste natuurwijnen van Domaine de la Romanée-Conti

Heel veel van de bekendere, grote wijnhuizen zijn zich de laatste jaren ook meer bewust geworden van het belang van duurzaamheid. Of dat nou om marketingtechnische redenen is of echt vanwege een groenere toekomst laat ik maar even in het midden.

Ze kijken vaak dan ook mee over de schouders van de natuurwijn makers en leren hiervan. Je ziet dat terug doordat veel meer wijnbedrijven zich tegenwoordig ecologisch of bio-dynamisch mogen noemen.

Een heel goed voorbeeld hiervan is het onder kenners wereldberoemde en meest exclusieve wijnhuis Domaine de la Romanee-Conti uit de Bourgogne.

De wijn van dit domaine wordt geheel volgens biodynamische wijze tot stand gebracht, geschapen zou ik haast willen zeggen. De wijngaard La Romanée-Conti is slechts 2 hectare groot en behoort toe aan het Domaine.

De wijn is de duurste ter wereld en ze is al verkocht nog voor er een druppel van een jaargang gebotteld is.

Wil je de wijn bemachtigen dan zul je je in moeten schrijven voor een kist van 12 verschillende wijnen van het domaine.

Slechts 1 fles is dan Romanee-Conti de andere elf komen van eveneens andere topwijngaarden. Sta er niet van te kijken dat je voor een 1 fles Romanee-Conti gerust prijzen van €10.000,- (!) of meer zult moeten neer tellen.

Je mag er dan gevoeglijk wel van uitgaan dat je topkwaliteit biodynamische wijn in huis haalt!

Oranje natuurwijn ?

Wat we de laatste tijd ook wel vaker aan kunnen treffen in het wijnrek is oranje wijn ofwel orange wine. Dit is eigenlijk wijn van witte druiven waarbij men de schillen laat mee gisten tot er een amberkleurige most ontstaat.

Oorspronkelijk komt deze methode van wijnmaken uit Georgie waar ze al duizenden jaren wordt toegepast.

De most met de druivenschillen werd meestal in grote aardewerken amfora’s, zogenaamde qvevri, gegist. De amfora’s werden in de grond ingegraven zodat de most op een constante temperatuur bleef en zo ‘gecontroleerd’ kon vergisten.

Deze manier van wijn maken is in een aangepaste vorm door natuurwijn makers opgepikt.

Voordeel van deze methode is dat de wijn niet hoeft te worden gefilterd omdat de, vaak wat dikkere, schillen al vanzelf op de bodem van de kuip of amfora achterblijven.

In Europa worden deze oranje wijnen veel geproduceerd in Friuli, Italië, en in Slovenië. Vooral de daar aanwezige druif Ribolla met zijn dikke schil leent zich bijzonder goed voor deze methode.

Met de enigszins van witte wijn afwijkende kleur en smaak is het een product wat opvalt en derhalve een trend genoemd kan worden.

Dit is al het geval in de top van de horeca in Japan, New York en Londen.
In de gaten houden dus, orange wines!