Als je een natuurhuisje gaat huren in Zweden is het altijd leuk om wat kennis te hebben van de plaatselijke cultuur. Op die manier begrijp je vaak beter hoe de mensen in elkaar steken en hoe de samenleving werkt.
Als je net als wij een aantal jaren in Zweden woont leer je langzaamaan het land en de mensen en de Zweedse tradities steeds beter begrijpen.
In het volgende hoofdstuk ga ik je hier wat over vertellen zodat je een klein beetje snapt wat er onder de bevolking leeft.
De Zweden hechten heel erg aan hun tradities en cultuur, en zijn vaak trots op hun land en afkomst.
Zeker in de dunbevolktere streken zijn de mensen vaak meer op elkaar aangewezen vanwege de grotere afstanden en soms ook door het klimaat.
Als je in een klein dorpje woont waarbij de volgende plaats vele kilometers ver weg is ontstaat al snel een grotere samenhang.
De mensen zijn meer behulpzaam naar elkaar toe en indien nodig is men bereid om voor elkaar te zorgen.
We hebben dat zelf de eerste jaren heel bewust ervaren toen we in een gehucht woonden met maar enkele honderden inwoners. Als nieuwkomers werden we al snel door de gemeenschap opgenomen.
Dat uit zich bijvoorbeeld in een onverwacht bezoek van een buurvrouw met een lekkere zelf gebakken chocolade cake als welkomstgeschenk.
Ook werden we met zijn allen (4 volwassenen en 3 kinderen!) uitgenodigd voor de gezamenlijke viering van het Luciafeest in december in het plaatselijke verenigingsgebouw, terwijl we nog pas enkele weken in het plaatsje woonden!
Ook staan de mensen voor elkaar klaar als het gaat om allerhande praktische hulp. Kom je onverhoopt met pech stil te staan met je auto dan is het de normaalste zaak dat er iemand bij je stopt en zijn of haar hulp aanbiedt.
Weet je niet hoe de houtgestookte centrale verwarming werkt, vraag het de buurman en hij is graag bereid om je uitleg te geven.
Kun je je terrein niet af vanwege de meter sneeuw die afgelopen nacht is gevallen dan is er altijd wel een buurman met een traktor die je uit de brand (en de sneeuw) wil helpen.
Wellicht dat het er in de grotere steden en leefgemeenschappen wel iets anders aan toe gaat en dat men daar meer op zichzelf is aangewezen.
Er is nu eenmaal zowel in Zweden als in veel andere landen een groot verschil tussen leven in de stad en laten we zeggen op het platte land. Wij die nog nooit echt in een stad gewoond hebben kunnen dat eigenlijk niet uit eigen ervaring vertellen.
Maar de ervaringen in de eerste jaren in Zweden waren voor ons als plattelanders verrassend en erg verwarmend en dat zit naar ons idee ook in de cultuur van Zweden.
Verder zou ik kunnen zeggen dat de cultuur in Zweden veel overeenkomsten vertoont met de cultuur in Nederland. Maar natuurlijk zijn er ook duidelijk verschillen aan te merken al zijn die niet onoverkomelijk groot.
Zo is de Zweed in de omgang met elkaar en anderen veel minder direct dan wij Nederlanders. Zou je die directheid niet aanpassen aan de Zweden dan zou je als bot kunnen overkomen.
De Zweedse mensen draaien vaak wat meer om de hete brei heen en zoeken naar een omweg om duidelijk te maken wat ze bedoelen of van je vragen.
Voor de meeste Zweden is werk ook zeker niet het belangrijkste, het is vooral een manier om zich te kunnen ontplooien waarbij geld en status veel minder belangrijk zijn dan in Nederland.
Je merkt in de samenleving ook veel minder van eventuele standsverschillen. Men heeft respect voor elkaar ongeacht opleiding, afkomst of sociale status.
Je ziet dan bijvoorbeeld ook in ontmoetingsruimtes zoals restaurants en musea alle ‘soorten’ mensen prima met elkaar omgaan.
Waar de mensen in Zweden bijvoorbeeld veel belang aan hechten is de koffiepauze in de ochtend of middag, het zogenaamde Fika-stund!
Men trekt hier echt de tijd voor uit om even met elkaar te zijn en sociaal met elkaar om te gaan. Of dat nou op het werk is of op de vrije dag thuis met het gezin.
Niet alleen trekt men hier de tijd voor uit maar ook de invulling van het koffiemoment is belangrijk met vaak lekker zoet gebak zoals een kaneelbroodje ofwel de bekende kanelbulle.
De Zweden zijn ook een van de Europeanen die de grootste hoeveelheid koffie drinken per hoofd van de bevolking. Overigens naar onze maatstaven niet per se de lekkerste koffie, vaak gewone filterkoffie met een grote plons gewone melk.
De meeste Zweden zijn gewend om 2 keer per dag warm te eten zelfs op de werkdagen. Het is dan ook een gegeven dat veel mensen tussen de middag er op uit gaan om in een restaurant een eenvoudige warme maaltijd te gaan gebruiken.
Vaak bestaat deze maaltijd uit de traditionele husmanskost wat te vergelijken is met onze Hollandse pot. Voor een bedrag van zo 10 a 12 euro eet je in de meeste restaurants een prima warme lunch met brood, salade en soms zelfs koffie inbegrepen.
In mijn ogen opvallend is dat er in Zweden veel meer aan tradities wordt gehecht als in Nederland. Bepaalde landelijke feestdagen zoals Walpurgisnacht en midzomeravond worden echt door nagenoeg alle autochtone Zweden gevierd.
Niet geheel toevallig zijn dit allebei zogenaamde heidense feestdagen, waarbij de viering te maken heeft met de zonnewending of de wisseling van een seizoen.
Beide Zweedse feestdagen worden ook gekenmerkt met traditionele onderdelen die zeer zeker niet overgeslagen zullen worden.
Dat brengt ons dan automatisch bij de feestdagen die in Zweden gevierd worden. Naast de christelijke feestdagen zoals Pasen en Kerstmis kent het land dus ook nog vieringen die een andere achtergrond hebben en zeker zo hoog op de kalender staan.
Eerst genoemde Walpurgisnacht ofwel Valborgsafton in het Zweeds wordt gevierd op de avond van 30 april. Het is een feest waarbij de oorsprong is te vinden in vruchtbaarheid en de dunne scheidslijn tussen leven en dood.
In de Scandinavische landen werden door de Vikingen op deze avond vaak traditionele vuren ontstoken om de ‘kwade geesten’ op afstand te houden, vooral omdat op dit moment de grenzen tussen leven en dood zwak zouden zijn.
Dit ontsteken van vuren is nog steeds een vast onderdeel van Valborgsafton alsmede het zingen van liedjes over de lente.
Deze liedjes werden in de 19e eeuw vooral door studenten verspreid en daarom vind je nu nog in de grotere universiteitssteden als Uppsala en Lund de grootste en meest traditionele lentefeesten.
Op de eerste mei wordt er in Zweden net als in veel andere landen in Europa de Internationale Dag van de Arbeid gevierd. Men doet dat al sinds het jaar 1890.
Deze dag is vooral voor de arbeidsbewegingen, vakbonden en linkse partijen belangrijk. We vieren eigenlijk het binnenhalen van de 8 urige werkdag. Je ziet vaak op straat optochten en betogingen van eerder genoemde bewegingen.
Op de vrijdag (en zaterdag) tussen de 19e en 25e juni wordt sinds 1953 in Zweden het midzomerfeest gevierd.
Eigenlijk heeft deze dag ook een christelijke achtergrond omdat voorheen op 24 juni de geboortedag werd gevierd van Johannes de Doper.
Later kwam daar de zonnewending bij die de langste dag van het jaar betekende. Maar als je bedenkt dat kerstmis niet alleen maar gekend is als de viering van de geboorte van Jezus Christus maar ook als een lichtfeest wordt gevierd dan komen de heidense en christelijke gebruiken toch weer dicht bij elkaar.
Midzomer is in Zweden onlosmakelijk verbonden met een aantal gebruiken zoals het dansen rond de meiboom, het eten van ingelegde haring en het dragen van bloemenkransen op het hoofd door vrouwen en meisjes.
De meeste van de feestdagen in Zweden worden trouwens ook gekenmerkt door het drinken van grote hoeveelheden aquavit en bier! Iets wat niet zozeer geschreven staat alswel dat het een gegeven feit is wat bij een ieder bekend is.
Sinds 1982 nog maar wordt in Zweden op 6 juni jaarlijks de dag van de Zweedse vlag gevierd alsmede de Nationale feestdag.
Deze dag is bedoeld om de hele bevolking inclusief de immigranten een nationale dag van feest te bieden ter verbroedering.
Sinds 2005 is het ook voor iedereen een vrije dag waardoor tweede pinksterdag is komen te vervallen.
Overigens bestaan er voor Nationaldag niet allerhande vaststaande feestelijkheden, wellicht omdat het een nog jonge nationale feestdag van Zweden is.
Verder worden de ook in ons land bekende christelijke feestdagen in Zweden gevierd zoals Pinksteren, Hemelvaart, kerstmis en Pasen.
Hierbij ligt vaak iets meer de nadruk op de avond voorafgaand aan de feestdag zoals Julafton (kerstavond) en Pinkstafton.
Op 13 december wordt ook het St. Luciafeest in Zweden gevierd, op deze dag wordt de heilige Lucia herdacht. Traditioneel worden op deze dag saffraanbroodjes en pepparkaka gegeten vaak vergezeld van kruidige glog of gluhwein.
Het bij ons bekende driekoningen op 6 januari heet in Zweden Trettondedag jul ofwel 13 dagen na 24 december en is ook een nationale vrije dag. Hiermee heeft de Zweedse werknemer iets meer landelijke vrije dagen als de Nederlanders.
Verder kent men ook Moederdag op de laatste zondag in mei en Vaderdag op de tweede zondag van november.
En dan nog van die dagen die nauwelijks het vermelden waard zijn zoals een nationale dag van het kaneelbroodje, een nationale wafeldag en op de dinsdag voorafgaand aan de vasten fettisdagen.
Op deze laatst genoemde dag wordt de vasten ingeleid waarbij men zoete broodjes met kardemom, spijs en slagroom eet.
Als je een meivakantie of wandelvakantie in Zweden doorbrengt dan is het altijd leuk om wat van de Zweedse tradities mee te krijgen.